Kto chciałby zobaczyć wielkiego rekina w jego naturalnym środowisku? A może pójść krok dalej i zapytać, kto chciałby móc popływać z rekinami? Czy to możliwe i przede wszystkim czy jest to bezpieczne? Każdy, kto myślał o wyjeździe na Filipiny na pewno słyszał o możliwości podziwiania rekinów wielorybich w Oslob. Każdy, kto choć przejrzał przewodnik Lonely Planet miał szanse dowiedzieć się o kontrowersjach związanych z tym miejscem. Czy to wszystko prawda? Czy warto przyjechać do Oslob, aby zobaczyć rekiny wielorybie?

Pomimo, że dawno temu ukończyłem liceum w klasie o profilu biologiczno-chemicznym to nie mam wystarczającej wiedzy, aby zgrywać się na eksperta, który spędził wiele lat na badaniach i obserwacjach rekinów wielorybich. Tak naprawdę wiem o nich niewiele. Będąc na miejscu rozmawiałem z różnymi osobami, które pracują w centrum rekinów wielorybich w Oslob, aby dowiedzieć się czegoś więcej, a przede wszystkim, aby wypytać o te kontrowersje, które dotyczą rekinów wielorybich w Oslob.

Mój przewodnik czekał na mnie o omówionej 5:00. Dzień wcześniej sugerował abyśmy pojawili się w centrum możliwie najwcześniej, bo wtedy będzie mało ludzi, dlatego jeszcze po ciemku jechaliśmy drogą w stronę miejsca występowania rekinów wielorybich.
Dla każdego turysty wizyta w tym miejscu wygląda podobnie: najpierw zapisanie się na liście odwiedzających, następnie krótkie szkolenie jak zachowywać się w otoczeniu rekinów wielorybich, dalej należy zakupić odpowiedni bilet, wsiąść do łódki i podziwiać rekiny.
Wygląda to jak dobrze prosperująca atrakcja turystyczna. Są dedykowane osoby pilnujące wypełnienie listy, są odpowiednio wyszkolone osoby prowadzące szkolenia oraz rybacy, którzy wypływają kawałek w morze łodziami z turystami.
Szkolenie zawiera kilka elementów, o których musi wiedzieć turysta. Wszystkie te zakazy są zrobione w trosce o zwierzęta, bo wiadomo taki naturalny skarb to olbrzymi zastrzyk finansowy dla lokalnej społeczności. Najważniejsze, aby to turysta postępował zgodnie z wytycznymi, bo inaczej czeka go duża kara finansowa.

Rekiny wielorybie w Oslob – zasady postępowania

• Nie wolno karmić rekinów wielorybich!
• Nie wolno dotykać ciała rekinów wielorybich!
• Nie wolno zbliżać się do rekina na odległość mniejszą niż 4 metry!
• Nie wolno robić zdjęć z lampą błyskową!
• Nie wolno wyrzucać śmieci do wody!
• W okolicach rekina wielorybiego może być max. 6 turystów!

Jak wygląda oglądanie rekinów wielorybich w Oslob w rzeczywistości?

Wspólnie z innymi turystami wsiadamy do rybackiej łodzi i wypływamy 20-30 metrów od brzegu, na miejsce gdzie codziennie przypływają rekiny wielorybie. Tutaj część osób pozostaje w łodzi, a pozostali zakładają maskę i fajkę i wskakują do wody. Nad powierzchnią wody widać jedynie olbrzymi otwór gębowy rekina, który raz po raz zasysa olbrzymie ilości wody filtrując ją w poszukiwaniu planktonu.
W wodzie wygląda to zupełnie inaczej. Olbrzymie cielska rekinów wielorybich praktycznie stoją nieruchomo z głową przy powierzchni wody zaraz obok małej łódeczki rybaka, gdzie dostają, co jakiś czas trochę jedzenia. Ale jak to jedzenie? Przecież jest zakaz karmienia? Czyżby nie obejmował miejscowych oraz pracowników centrum? Czy tak zachowują się dzikie zwierzęta na które działalność człowieka nie ma żadnego wpływu? Pojawiają się pierwsze oznaki moralnego kaca.
Dookoła pływają turyści z aparatami, bo każdy chce zobaczyć rekina, zrobić zdjęcie i selfie. Niektórzy wzięli się na sposób i wynajęli sobie miejscowego „fotografa”, którego zadaniem jest uwiecznienie ich na tle pięknych rekinów. Pomimo, że jest jeszcze wcześnie rano to jest już tłoczno. Kilka łodzi po kilka, kilkanaście osób. Mniej więcej połowa z nich znajduje się już w wodzie. Tego poranka przypłynęło 5 rekinów wielorybich. Dwa z nich są naprawdę olbrzymie, a pozostałe są dużo mniejsze.
Widać, że faktycznie turyści stosują się do zaleceń, o których słyszeliśmy na szkoleniu. Nikt nie próbuje dotykać, nikt nie karmi. Każdy uważa żeby zachować mniej więcej bezpieczną odległość od rekina. 30 minut później łodzie wracają na plażę gdzie czekają kolejni turyści i tak w godzinach 6:00 – 12:00 na okrągło.

Czy taka niebywała atrakcja turystyczna przeznaczona dla przyjezdnych jest także atrakcyjna dla najbardziej zainteresowanych, czyli rekinów wielorybich?

Rozmawiałem z kilkoma osobami z obsługi centrum rekinów wielorybich w Oslob. Od samego początku byłem bardzo zaskoczony faktem, że każdy z nich miał czas i chęć na rozmowę ze mną. Nikt mnie nie zbywał zdawkowymi odpowiedziami albo wykrętami. Każdy z nich rzeczowo odpowiadał i tłumaczył. Poniżej zamieszczam kilka informacji, które udało mi się zebrać. Czy są one prawdziwe? Nie mam bladego pojęcia.
W centrum pracują różni fachowcy: biolodzy morscy, ekolodzy, naukowcy badający wpływ atrakcji na populację rekinów wielorybich itd. Ich głównym celem jest minimalizacja działalności człowieka na rekiny wielorybie, ponieważ całkowicie zrezygnować nie chcą, bo jak powszechnie wiadomo to doskonały biznes. Po bardzo dużej ilości „złej prasy” o sytuacji rekinów wielorybich w Oslob w 2012 roku Centrum mocno zmieniło podejście. Podobno są w stałych kontaktach z organizacjami ekologicznymi i chroniącymi dzikie zwierzęta, raportując różne wskaźniki – tak, aby zapewnić obserwatorów, że dzieją się tu tylko właściwe rzeczy, że nie dochodzi do żadnych nadużyć i do krzywdy tych wspaniałych zwierząt.

Rekiny wielorybie – karmienie w Oslob

Podobno, na skutek badań, zmniejszyli dzienną liczbę godzin kontaktu turystów z rekinami, aby zminimalizować wpływ kontaktu ludzi na rekiny wielorybie. Według tego, co opowiadali po godzinie 12:00 rekiny wielorybie wracają do swojego naturalnego trybu dnia i dalej poszukują jedzenia. Pracownicy twierdzili, że owszem dokarmiają rekiny, lecz w bardzo niewielkim stopniu. Podobno otrzymują od nich tylko 5-10% ich dziennego zapotrzebowania na plankton, a pozostałą część zaspokajają w sposób naturalny z dala od turystów. Według badań dr Jennifer V. Schmidt dzienne zapotrzebowanie 6 metrowej długości rekina wielorybiego to ok. 21 kg różnorodnego planktonu.
Niestety pracownicy nie wspominali o tym, czy plankton którym karmią rekiny jest odpowiedniej jakości i czy jest odpowiednio urozmaicony. Nawet jeżeli okazałoby się, że faktycznie jest dokładnie taki jak powinien być, to nie trzeba być naukowcem aby wiedzieć, że dzikie zwierzę jakim na pewno jest rekin wielorybi, prędzej czy później przyzwyczai się i będzie przypływał do Oslob, bo tutaj podają mu jedzenie, więc nie musi sam poszukiwać. Zatem jego naturalny instynkt zostanie zaburzony. Dlatego też rekiny wielorybie w Oslob wyglądają niczym domowe zwierzęta, które codziennie rano przypływają i czekają aż ich „panowie” nakarmią je. Czy tak wygląda zachowanie dzikich zwierząt w naturalnym środowisku? Nie wydaje mi się.

Rekiny wielorybie w Oslob – zmiany zachowania

Według zapewnień pracowników, na podstawie przeprowadzonych przez naukowców badań, podobno 6 godzin, jakie wieloryby spędzają z turystami nie wpływają negatywnie na ich naturalne zachowania. Czy tak jest faktycznie? Pewnie czasem i sami fachowcy się o to spierają, ponieważ natura i zachowanie dzikich zwierząt to nie matematyka, gdzie zawsze 2+2=4, a bardzo złożony ekosystem, sieć połączeń i zależności, które wymagają lat obserwacji, aby potwierdzić bądź obalić swoją hipotezę.

Jednak kolejny raz uważam, że każdy regularny kontakt dzikiego zwierzęcia z człowiekiem, koniec końców będzie miało wpływ na jego zachowanie. Naukowcy pokazują, że już teraz obserwują, że rekiny wielorybie z okolic Oslob zmieniły swoje naturalne zachowania. W tych okolicach powinny przebywać dużo krócej, niż to czynią obecnie. Więcej informacji możecie znaleźć np. tutaj – 5 powodów, aby nie jechać do Oslob.

Częste kontrole tego miejsca wymuszają, aby były przestrzegane odpowiednie standardy przez odwiedzających i pracowników. Jednak nie wiem czy to, że rekiny wielorybie w Oslob są na celowniku różnych organizacji, których celem jest dobro zwierząt, jest wystarczającym elementem w trosce o ich populację i naturalne zachowanie. Nie wiem, czy nie jest to zbyt naiwnym podejściem. Kontrole, raporty, badania, sprawozdania, słupki i wykresy – przecież papier wszystko przyjmie. Jeżeli w rachubę wchodzą olbrzymie pieniądze to zawsze znajdą się osoby, które za wszelką cenę nie dopuszczą, aby takie miejsce zostało zamknięte. Znajdą się naukowcy i ich badania, którzy udowodnią, że nie ma żadnego wpływu i będą się latami spierali na merytoryczne argumenty ze swoimi oponentami. Centrum rekinów wielorybich to także miejsce pracy dla wielu lokalnych mieszkańców, którzy mają na utrzymaniu swoje rodziny.

Co o tym wszystkim sądzić?

Osobiście uważam, że pomimo tego, iż można w Oslob zobaczyć wspaniałe rekiny wielorybie, to nie jest to najlepszy pomysł i szczerze odradzam skorzystanie z tej atrakcji turystycznej. Jak zobaczyłem ludzi, łódki i atmosferę tego miejsca od razu przypomniał mi się chybiony pomysł oglądania delfinów w Lovina (Bali, Indonezja). Dzika natura kojarzy mi się z ciszą i spokojem, gdzie zwierzęta są najważniejsze. Jeżeli chcemy móc ją obserwować to wchodzimy na ich warunkach i my, jako ludzie, dostosowujemy się do ich zachowań, tak, aby w jak najmniejszy sposób (idealnie zerowy) ingerować w ich ekosystem, a sztuczne dokarmianie to, jak dla mnie, zawsze ingerencja w ich naturalne zachowania.
Jakiś czas temu pisałem także o olbrzymim kacu spowodowanym moją naiwnością i spróbowaniu atrakcji pt.: Jazda na słoniu. Po wizycie w Oslob mam również niesmak. Chciałem przyjechać do tego miejsca, aby się czegoś dowiedzieć i zobaczyć jak wygląda ta atrakcja. Napisałem ten tekst z myślą o Was, abyście mogli zaznajomić się z tym miejscem i świadomie podjąć własną decyzję czy chcecie snorkelować z rekinami wielorybimi w Oslob, bo nikogo nie chcę przekonywać, co jest słuszne, a co nie. Ważne jest, aby samemu być przekonanym o słuszności własnych wyborów.

Jeżeli chcecie przeczytać jeszcze więcej o rekinach wielorybich w Oslob to zapraszam do relacji mojej znajomej Oliwii, która była tam trochę wcześniej.

Czy jest jakaś alternatywa zobaczenia rekinów wielorybich?

Można poprzestać na albumach fotograficznych i filmach na kanałach Discovery. Jest też jeszcze jedna opcja. Niestety nie miałem możliwości zobaczenia rekinów wielorybich w okolicach Donsol, lecz podobno wygląda to zdecydowanie lepiej, z zachowaniem lepszych standardów. Może ktoś z Was był tam i może coś więcej o tym powiedzieć?
Druga opcja to mieć szczęście, bo w okolicach małej wyspy Balicasag czasami pojawiają się rekiny wielorybie. Kilkanaście dni po moim nurkowaniu w tym rejonie mój dive master pokazał mi kilka zdjęć z jego nurkowania – były tam rekiny wielorybie. To się nazywa mieć szczęście.
Byliście w Oslob? Pływaliście z rekinami wielorybimi? Jakie są Wasze odczucia i wrażenia?

PS. Podróż odbyła się w terminie 25.02-15.03.2016 roku. Zapraszam do zapoznania się z Nadia w podróży na Filipiny – zapiski z podróży, które są relacją pisaną na gorąco podczas podróży oraz do wpisu Filipiny informacje praktyczne, gdzie znajdziecie wiele przydatnych informacji.

Artykuły, które powinny Cię zaciekawić:

Snorkeling na Filipinach – TOP 5 miejsc Nurkowanie z rekinami na Malediwach – Miyaru Kandu – Fulidhoo Noclegi na Filipinach. Gdzie spać na Filipinach? Które noclegi wybrać? Ile kosztują? Nurkowanie na Thulusdhoo – wrażenia z nurkowania na Malediwach Atrakcje Filipin, czyli co warto zobaczyć na Filipinach Nurkowanie na Filipinach – Apo Island Snorkeling wśród rekinów na Langkawi